Tết Nguyên Đán là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa Tết cổ truyền

Tết Nguyên Đán là một trong những lễ hội trọng đại và mang đậm giá trị văn hóa trong đời sống của người Việt. Đây không chỉ là thời điểm đoàn viên, khi các thành viên trong gia đình cùng quây quần, mà còn là dịp để tưởng nhớ tổ tiên, bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng. Với ý nghĩa sâu sắc trên nhiều phương diện từ văn hóa, tâm linh đến gắn kết gia đình và cộng đồng, Tết Nguyên Đán trở thành biểu tượng đặc trưng của sự khởi đầu mới, hi vọng và an lành.

Tết Nguyên Đán là gì?

Tết Nguyên Đán (Hay Tết Ta, Tết Cổ truyền, Tết Âm Lịch hay gọi tắt là Tết) là lễ hội truyền thống lớn nhất của người Việt, kéo dài 3 ngày và bắt đầu từ ngày đầu tiên của năm mới theo Âm lịch của Việt Nam. Trong những ngày này, các gia đình thường sum vầy, cùng nhau nấu bánh chưng, bánh tét và những món ăn truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết. Ngoài ra, người ta còn đi chúc Tết họ hàng, bạn bè, mừng tuổi (hay lì xì) cho trẻ em và người già để cầu mong sự an khang, thịnh vượng cho năm mới.

Tuy nhiên, các hoạt động và lễ kỷ niệm liên quan đến Tết thường bắt đầu từ trước đó, trong ngày cuối cùng của năm cũ và có thể kéo dài đến một tuần lễ hoặc thậm chí lâu hơn tùy thuộc vào phong tục của từng vùng miền. 

Tết Nguyên Đán của người Việt mang trong mình ý nghĩa nhân văn vô cùng sâu sắc, gợi lên khát khao của con người về sự hòa hợp giữa Thiên - Địa - Nhân. Đồng thời, Tết cũng biểu hiện rõ nét mối quan hệ đoàn kết giữa các thành viên trong gia đình, xóm làng, và sự tin tưởng vào các giá trị tâm linh thiêng liêng. Tất cả những yếu tố này đã làm nên một truyền thống tốt đẹp, trường tồn qua bao thế hệ.

Không chỉ ở Việt Nam, Tết Nguyên Đán còn là dịp lễ truyền thống quan trọng nhất đối với nhiều quốc gia ở Đông Nam Á, bao gồm Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Triều Tiên,....

Nguồn gốc của ngày Tết cổ truyền

Theo nghiên cứu của nhà sử học Trần Văn Giáp, Tết Nguyên đán đã tồn tại ở Việt Nam từ thời kỳ đầu sau Công nguyên, tức là từ thế kỷ thứ nhất. Chữ Tết và ý nghĩa của cụm từ "Tết Nguyên đán" cũng được lan truyền từ thời điểm đó. Hoặc theo Sự tích Bánh Chưng - Bánh Dày, Tết Nguyên Đán đã xuất hiện từ thời vua Hùng, với truyền thuyết chàng Lang Liêu và bánh chưng.

Nguồn gốc Tết Nguyên Đán của Việt Nam hiện vẫn đang được các nhà nghiên cứu tìm hiểu và có nhiều ý kiến khác nhau. Có ý kiến cho rằng, Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ Trung Quốc và được du nhập về Việt Nam trong thời kỳ Bắc thuộc. Hoặc, Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ chính người Việt Nam, xuất phát từ nền văn hóa nông nghiệp trồng lúa nước.

Dù nguồn gốc là gì thì Tết Nguyên đán của người Việt vẫn mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Theo quan niệm của cha ông, Tết Nguyên đán là một dịp quan trọng để củng cố thêm mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình, họ hàng, làng xóm. Đây là lúc mà mọi người cùng quây quần bên nhau, cùng chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn của năm cũ và cùng đón chào năm mới.

Thời gian của Tết Nguyên Đán được tính thế nào?

Tết Nguyên Đán thường kéo dài trong khoảng 7 - 8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới (Tức 23 tháng Chạp đến hết ngày 7 tháng Giêng). Do quy luật 4 năm nhuận 1 tháng của Dương lịch và 3 năm nhuận của âm lịch nên Tết Nguyên Đán thường muộn hơn Tết Dương Lịch.

Tết được gọi là "tiết Nguyên đán" hay "thời kỳ rạng đông bắt đầu". Diễn ra vào thời điểm mà nông dân nghỉ ngơi để chuẩn bị cho mùa vụ mới. Bởi từ ngày xưa, hầu hết người dân Việt Nam đều làm nông nghiệp, do đó thời gian nghỉ Tết cũng là lúc họ làm mới lại bản thân, bù đắp cho những ngày lao động vất vả.

Ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Đán

Chính vì đánh dấu sự khởi đầu của một giai đoạn mới, tháng mới, năm mới, mùa mới, Tết Nguyên Đán mang ý nghĩa quan trọng trong đời sống của người Việt. 

1. Gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống
2. Thời điểm giao thoa
3. Dịp để trở về sum họp
4. Bày tỏ lòng thành kính với thần linh
5. Tỏ lòng thành kính với tổ tiên, ông bà, cha mẹ
6. Biểu tượng cho may mắn và hy vọng
7. Là “sinh nhật” của mọi người
8. Thúc đẩy kinh tế, thương mại

Tết Nguyên Đán gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống

Tết Nguyên Đán mang trong mình giá trị văn hóa sâu sắc và ý nghĩa tốt đẹp. Đây là lễ hội lớn và quan trọng nhất trong năm của người Việt. Nó không chỉ là dịp để mọi người sum vầy, đoàn tụ mà còn là dịp để thể hiện những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Những phong tục, tập quán này đã được lưu truyền từ đời này sang đời khác, trở thành nét đẹp văn hóa của người Việt. Tết Nguyên Đán là dịp để người Việt ôn lại những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị đó cho các thế hệ mai sau.

Tết Nguyên Đán là thời điểm giao thoa

Tết Nguyên Đán là ngày đầu tiên của năm mới Âm lịch, đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và bắt đầu của năm mới. Đây là thời điểm để mọi người tạm gác lại những lo toan, muộn phiền của năm cũ và chào đón một năm mới với nhiều hy vọng, khởi đầu mới.

Theo quan niệm của người Việt Nam, Tết Nguyên Đán là thời điểm mà đất trời giao hòa, vạn vật sinh sôi nảy nở. Đây là thời điểm để con người cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình an khang, hạnh phúc.

Tết cũng là dịp giao thoa giữa con người và thần linh, dịp để con người bày tỏ lòng thành kính với ông bà tổ tiên, cầu mong sự phù hộ cho gia đình trong năm mới. Giao thoa giữa con người với con người, khi mọi người quây quần bên nhau, cùng nhau chúc Tết, chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, thắt chặt tình cảm gia đình, làng xóm.

Tết Nguyên Đán là dịp để trở về sum họp

Không phải ai cũng có cơ hội sống gần nhau, vì thế, Tết trở thành thời điểm thiêng liêng mà mọi người luôn háo hức mong chờ để được quay về bên những người thân yêu. Khoảnh khắc cả gia đình quây quần bên nồi bánh chưng vào đêm giao thừa không chỉ mang lại sự ấm áp mà còn là niềm ao ước của nhiều người.

Bên cạnh đó, Tết cũng là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến ông bà, cha mẹ – những người đã sinh thành và dưỡng dục. Những tình cảm chân thành được gửi gắm qua lời chúc, món quà nhỏ, hay đơn giản là sự hiện diện của gia đình bên nhau, tạo nên giá trị đặc biệt cho ngày lễ này. 

Tết Nguyên Đán là dịp để bày tỏ lòng thành kính với thần linh

Từ xưa đến nay, người Việt rất coi trọng việc thờ cúng tổ tiên, thần linh. Tết Nguyên Đán là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính, biết ơn đối với ông bà tổ tiên, mong ông bà phù hộ cho gia đình trong năm mới.

Các nghi lễ thờ cúng trong dịp Tết Nguyên Đán rất đa dạng, phong phú, như thờ cúng ông bà tổ tiên, đi chùa đầu năm, lễ cúng đêm Giao thừa. Mâm cúng thần linh thường có các món ăn truyền thống như bánh chưng, bánh tét, gà luộc, xôi,... cùng với các loại hoa quả, hương hoa.

Tết Nguyên Đán là dịp bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, ông bà, cha mẹ

Tết Nguyên Đán là dịp để người Việt Nam cùng nhau hướng về cội nguồn, tưởng nhớ tổ tiên và cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng. Trong dịp Tết Nguyên Đán, mọi nhà đều chuẩn bị mâm cỗ cúng tổ tiên, thắp hương và cầu nguyện cho gia đình. Vì vậy, Tết Nguyên Đán là một dịp vô cùng ý nghĩa để con cháu tỏ lòng thành kính với tổ tiên, ông bà, cha mẹ, để bày tỏ sự biết ơn đối với những người đã có công sinh thành, dưỡng dục mình.

Tết Nguyên Đán là biểu tượng cho may mắn và hy vọng một năm mới

Tết Nguyên đán không đơn thuần là một dịp để kỷ niệm sự chuyển đổi của thời gian, mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về may mắn, hy vọng và thành công trong năm mới. Người Việt Nam tin rằng việc đón mừng Tết Nguyên Đán có thể mang lại những điều tốt lành, như may mắn, sức khỏe, thành công và hạnh phúc cho gia đình và người thân. Tết Nguyên Đán có rất nhiều biểu tượng mang ý nghĩa may mắn và hy vọng:

• Màu sắc: Màu đỏ là màu sắc chủ đạo của Tết Nguyên Đán, tượng trưng cho may mắn, gia đình đầm ấm, hạnh phúc, thịnh vượng và viên mãi lâu dài.

• Hoa đào: Đây là loài hoa đặc trưng ngày tết của miền Bắc, Việt Nam. Với màu tươi tắn, hoa mang đến ngụ ý là sự may mắn, hạnh phúc và ấm cúng cho mọi nhà. 

• Hoa mai: Hoa mai là loài hoa đặc trưng của miền Nam, Việt Nam. Đây được xem là biểu tượng của sự may mắn, tốt lành, một khởi đầu hoàn hảo và thịnh vượng. Đồng thời, cầu mong cho một năm mới luôn bình an, hạnh phúc, phát đạt và xua đuổi những điều xấu xa.

• Phong bao lì xì: Hình ảnh những bao lì xì xuất hiện phổ biến trong các ngày Tết tại Việt Nam. Những bao lì xì này thường đựng tiền, tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc và sung túc mà người lớn dành cho trẻ em.

Tết Nguyên Đán còn là “sinh nhật” của mọi người

Tết được xem như "ngày sinh nhật chung" của mọi người. Câu nói quen thuộc “Mừng thêm tuổi mới” thường được ông bà, cha mẹ, cô chú gửi đến nhau trong dịp Tết, như lời chúc mừng mọi người thêm một tuổi mới trong năm mới. Người lớn thường lì xì cho người già và trẻ nhỏ với mong muốn các cụ sống lâu, khỏe mạnh, còn các cháu lớn lên ngoan ngoãn, học hành chăm chỉ.

Tết Nguyên Đán giúp thúc đẩy kinh tế, thương mại và du lịch

Trong thời gian này, nhu cầu mua sắm của người dân tăng mạnh, từ quần áo, giày dép, đồ gia dụng đến thực phẩm và đồ trang trí. Các doanh nghiệp, từ siêu thị, cửa hàng bán lẻ đến các chợ truyền thống, đều ghi nhận sự gia tăng đáng kể về doanh số. Đây là thời điểm vàng để nhiều doanh nghiệp đẩy mạnh hoạt động kinh doanh, khuyến mãi và quảng bá sản phẩm, góp phần kích thích nền kinh tế.

Bên cạnh đó, Tết Nguyên Đán cũng tạo ra động lực lớn cho ngành du lịch phát triển. Nhiều người dân lựa chọn thời gian này để du lịch hoặc thăm quê hương, khám phá những vùng đất mới. Điều này làm tăng nhu cầu đối với các dịch vụ như vận chuyển, lưu trú, ẩm thực và tham quan. Các khu du lịch, nhà hàng, khách sạn và dịch vụ lữ hành đều được hưởng lợi từ lượng khách tăng đột biến, góp phần phát triển ngành du lịch và dịch vụ trong dịp lễ quan trọng này.

Phong tục tập quán của người Việt trong ngày Tết cổ truyền

1. Cúng ông Công, ông Táo
2. Gói bánh chưng, bánh tét
3. Lau dọn nhà cửa
4. Tảo mộ
5. Bày mâm ngũ quả
6. Tất niên
7. Đi chùa
8. Xông đất
9. Mừng tuổi, mừng thọ

Cúng ông Công, ông Táo

Cúng ông Công, ông Táo là một trong những phong tục quan trọng của người Việt, được diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp Âm lịch hàng năm. Theo quan niệm dân gian, ông Công là vị thần trông coi nhà cửa và đất đai, ông Táo là vị thần cai quản việc bếp núc. Vào ngày này, hai vị sẽ cưỡi cá chép lên Thiên đình để báo cáo với Ngọc Hoàn Thượng Đế về mọi việc xảy ra trong gia đình dưới hạ giới trong suốt một năm qua.

Lễ cúng ông Công, ông Táo thể hiện lòng biết ơn của gia chủ đối với các vị thần cai quản việc bếp núc và trông coi nhà cửa, đất đai. Đồng thời cũng thể hiện sự cầu mong của gia chủ về một năm mới an lành, may mắn, hạnh phúc.

Gói bánh chưng, bánh giầy, bánh tét

Bánh chưng, bánh giầy, bánh tét là ba loại bánh truyền thống trong ngày Tết Cổ truyền của người Việt. Hình ảnh các thành viên trong gia đình cùng nhau gói và nấu bánh đã trở thành nét đặc trưng và quen thuộc trong những ngày này. Đặc biệt là, mỗi loại bánh đều mang những ý nghĩa độc đáo:

Bánh chưng

Có hình dáng vuông vắn và cân đối, bên trong là lớp nếp dẻo thơm bọc ngoài phần nhân thịt mỡ và đậu xanh, tất cả được gói kỹ lưỡng bằng lá dong xanh mướt và nấu chín trong nhiều giờ. Trong văn hóa Việt Nam, bánh chưng mang ý nghĩa sâu sắc, tượng trưng cho đất đai. Việc dùng bánh chưng để chúng thể hiện lòng biết ơn đối với công ơn sinh thành và dưỡng dục của cha mẹ, nhắc nhở con cháu luôn ghi nhớ cội nguồn, giống như đất mẹ nuôi dưỡng muôn loài.

Bánh giầy

Tròn và trắng, tượng trưng cho Trời, được làm từ gạo nếp được giã nhuyễn, dẻo thơm. Sự đối xứng giữa bánh chưng và bánh giầy – Trời và Đất – ôm trọn lấy vạn vật, thể hiện sự gắn kết của thiên nhiên và con người, cũng như công lao sinh thành của cha mẹ không gì có thể sánh bằng.

Bánh tét

Hình trụ tròn cao khoảng 20-25 cm, thường được gọi là bánh đòn vì vẻ ngoài độc đáo của nó. Bánh được gói bằng lá chuối tươi xanh, quấn chặt bởi gân lá, tạo nên hình dáng chắc chắn và đẹp mắt. Hai đòn bánh tét thường được nối với nhau thành một cặp, tượng trưng cho sự gắn kết và tình cảm đậm sâu trong văn hóa dân gian.

Lau dọn nhà cửa

Lau dọn nhà cửa trước thềm Tết Nguyên Đán là một phong tục truyền thống mang ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa người Việt, không chỉ là để làm sạch và trang trí. Theo quan niệm dân gian, một ngôi nhà sạch sẽ, ngăn nắp sẽ thu hút tài lộc, may mắn, giúp gia đình khởi đầu năm mới thuận lợi. Đồng thời, loại bỏ những điều không may mắn, u ám của năm cũ. Mọi góc nhỏ trong ngôi nhà đều được quét dọn kỹ lưỡng, từ việc lau chùi bàn ghế, dọn dẹp phòng ốc cho đến việc trang trí lại không gian bằng hoa, cây cảnh. 

Đây cũng là thời điểm gia đình quây quần, cùng nhau thực hiện những công việc chung, tạo nên không khí đoàn kết, gần gũi. Qua đó, sự chuẩn bị kỹ lưỡng này còn thể hiện lòng tôn kính với tổ tiên và mong muốn một năm mới thịnh vượng, an khang.

Tảo mộ

Tảo mộ hay chạp mả là việc dọn dẹp, sửa sang lại phần mộ của ông bà tổ tiên, những người thân đã mất trong gia đình. Đây là một phong tục đẹp của người Việt trong dịp Tết Nguyên Đán được diễn ra vào khoảng thời gian từ 20 tháng Chạp đến 30 Tết. Hoạt động này nhằm thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn của con cháu đối với ông bà, tổ tiên.

Khi tảo mộ, con cháu thường mang theo các vật dụng cần thiết như chổi, xẻng, dao, kéo, nước, rượu, hương, hoa,... để dọn dẹp, sửa sang lại phần mộ. Các công việc thường làm khi tảo mộ như dọn dẹp cỏ dại, rác rưởi xung quanh phần mộ, vun đắp lại nấm mộ cho bằng phẳng, lau chùi sạch sẽ các đồ thờ cúng trên mộ, thay mới các vật dụng thờ cúng đã cũ, trồng thêm cây xanh xung quanh phần mộ để tạo bóng mát,...

Bày mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả là một mâm trái cây có năm loại quả khác nhau thường có trong ngày Tết Nguyên Đán của người Việt, được bày biện trên bàn thờ tổ tiên hoặc trên bàn tiếp khách. Các loại trái cây bày lên thể hiện nguyện ước của gia chủ qua tên gọi, màu sắc và cách sắp xếp của chúng. Tùy vào vùng miền và địa phương mà cách chọn trái cây cho mâm này cũng như là cách bài trí sẽ khác nhau. 

Thông thường, mâm ngũ quả của người Việt thường có 5 loại quả là: Mãng Cầu, Dừa, Đu đủ, Xoài và sung, với ngụ ý là “Cầu vừa đủ xài sung túc”, gửi gắm mong muốn một năm mới đủ đầy, không thiếu thốn và đời sống sung túc.

Tất niên

Tất niên là một dịp quan trọng thường rơi vào ngày 29, 30 tháng Chạp  m lịch hàng năm, nhằm đánh dấu kết thúc một năm và chuẩn bị bước sang năm mới. Không chỉ mang ý nghĩa sum họp, bữa cơm tất niên còn là nghi thức mời ông Công - ông Táo về trần để tiếp tục cai quản bếp núc trong năm mới.

Cách tổ chức tất niên cũng có thể có sự khác biệt nhỏ tùy theo vùng miền và từng gia đình. Tuy nhiên, vẫn có những thành phần lễ vật bắt buộc theo phong tục Việt Nam, bao gồm: hương hoa, trầu cau, vàng mã, đèn nến, rượu vang, trà và bánh chưng,.... Tất cả đều được bày biện trang trọng, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và mong muốn đón một năm mới đầy may mắn và bình an.

Đi chùa

Theo quan niệm của người Việt, đi chùa đầu năm là để cầu mong một năm mới an lành, may mắn, hạnh phúc. Khi đi chùa, người ta thường dâng hương, lễ Phật, cầu nguyện cho bản thân, gia đình và người thân. Ngoài ra, việc đi chùa đầu năm cũng là dịp để mọi người tìm đến chốn thanh tịnh, gạt bỏ những lo toan, muộn phiền của năm cũ, bắt đầu một năm mới với tâm hồn thư thái, an lạc.

Trong ngày Tết cổ truyền, người Việt thường mặc quần áo mới, sạch sẽ, mang theo lễ vật như hoa tươi, quả tươi, bánh kẹo, tiền lẻ,… Khi đến chùa, thực hiện các nghi lễ như thắp hương, lễ Phật, cầu nguyện, gieo quẻ,...

Xông đất

Xông đất hay còn gọi là đạp đất, là tục lệ người đầu tiên đến chúc Tết gia đình vào sáng mùng 1 Tết hoặc sau Giao thừa. Người Việt quan niệm rằng, người xông đất là người mang đến những điều may mắn, tài lộc cho gia chủ trong cả năm mới. Do đó, gia chủ thường chọn người xông đất là những người có tuổi hợp với gia chủ, tính tình vui vẻ, hòa đồng, làm ăn phát đạt và con cái đông đủ.

Mừng tuổi, mừng thọ

Mừng thọ là phong tục chúc mừng tuổi thọ của người cao tuổi, thể hiện sự kính trọng, hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, cha mẹ trong dịp Tết Cổ truyền. Theo đó, con cháu sẽ chuẩn bị mâm cỗ, hoa quả, bánh kẹo, tiền mừng tuổi,... để biếu ông bà, cha mẹ. Đồng thời, gửi những lời chúc mừng tuổi thọ, mong ông bà, cha mẹ sống lâu, khỏe mạnh và phúc lộc đầy nhà.

Mừng tuổi là phong tục lì xì cho trẻ em trong dịp Tết Nguyên đán, thể hiện sự mong muốn cho các con có một năm mới may mắn, an lành, hạnh phúc. Khi đến nhà người khác, người lớn sẽ tặng cho trẻ em những phong bao lì xì có tiền bên trong. Trẻ em sẽ nhận được tiền mừng tuổi và gửi lời chúc Tết đến người lớn. Cả hai phong tục mừng thọ và mừng tuổi đều mang ý nghĩa tốt đẹp, thể hiện đạo hiếu của người Việt.  

Món ăn truyền thống trong ngày Tết Nguyên Đán

Bánh chưng, bánh tét: Đây là hai món ăn Tết truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết của người Việt ở cả ba miền.

Nem rán: Món ăn này đặc biệt phổ biến ở miền Bắc và miền Trung. Nem rán được làm từ thịt lợn, tôm, mộc nhĩ, nấm hương, trứng gà và các loại rau củ. Khi ăn, nem có vị thơm ngon, giòn rụm, tượng trưng cho sự sung túc và đủ đầy.

Gà luộc: Trong các mâm cúng ngày Tết sẽ thật thiếu sót nếu không có gà luộc. Để gà ngon, người ta sẽ dùng gà ta, luộc chín tới, khi đó da gà vàng ươm, thịt gà mềm và ngọt. 

Thịt kho tàu: Đây là món ăn truyền thống của người Việt Nam, đặc biệt phổ biến ở miền Nam. Điểm đặc biệt của món này là dùng nước dừa để nấu nên thịt và phần nước có vị ngọt thanh, đậm đà và cuốn hút.

Củ kiệu tôm khô: Món này đặc biệt phổ biến ở miền Bắc. Với vị chua ngọt, giòn giòn và hăng nồng, Củ kiệu tôm khô thường được gia chủ lựa chọn để đải khách hoặc nhâm nhi trong các bửa ăn hàng ngày.

Canh khổ qua dồn thịt: Theo người Việt, khổ qua có nghĩa là cầu mong mọi đau khổ, buồn bực của năm cũ đi qua, chỉ để lại năm mới những điều tươi mới, an lành.

Dò lụa: Không chỉ xuất hiện trong các mâm cỗ ngày Tết, món ăn này còn mang ý nghĩa là lời cầu phúc lộc đầy nhà và ấm no cho cả năm.

Sự đa dạng về văn hóa, phong tục của 3 miền trong ngày tết cổ truyền Việt Nam

Phong tục đón Tết ở ba miền Bắc, Trung, Nam của Việt Nam mang những nét đặc trưng riêng biệt, phản ánh sự đa dạng về văn hóa và phong tục. Dù khá riêng biệt nhưng đều thể hiện tinh thần của ngày Tết cổ truyền - là dịp đoàn tụ gia đình, tôn vinh tổ tiên và mong ước một năm mới an lành, thịnh vượng.

Tết Nguyên Đán ở miền Bắc

Văn hóa Tết miền Bắc mang đậm nét truyền thống và tôn trọng các giá trị gia đình. Bánh chưng và bánh giầy là những biểu tượng không thể thiếu, chúng tượng trưng cho trời và đất. Hoa đào, với sắc tươi tắn rực rỡ, không chỉ mang ý nghĩa trang trí mà còn là biểu tượng của sự may mắn và tài lộc. Nghi lễ cúng ông Công, ông Táo và tổ tiên diễn ra trang trọng, thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với tổ tiên. Phong tục mừng tuổi (lì xì) thể hiện mong muốn sự phát triển và hạnh phúc cho người nhận.

Tết Nguyên Đán ở miền Trung

Phong tục Tết của người miền Trung thường gắn liền với cuộc sống mộc mạc, chân chất của người dân nơi đây. Bánh tét là món ăn không thể thiếu, mang hình ảnh của sự gắn kết gia đình. Nghi thức thăm mộ tổ tiên, cúng biển hay lễ hội chùa đầu năm thể hiện sự tôn kính và gìn giữ truyền thống tốt đẹp của gia đình và cộng đồng. Hoa mai vàng, với sắc vàng rực rỡ, là biểu tượng của sự sung túc, ấm no.

Tết Nguyên Đán ở miền Nam

Tết ở miền Nam thường sôi động và rộn ràng hơn. Các hoạt động như gói bánh tét, đi chợ hoa, trang trí đường phố phản ánh tinh thần cộng đồng và sự hòa nhập với thiên nhiên. Bên cạnh đó, việc tổ chức các lễ hội đường phố, chơi trò chơi dân gian thể hiện sự phong phú trong văn hóa địa phương. Nghi lễ cúng Giao thừa và thăm viếng ngày Tết gợi lên tinh thần đoàn viên và tôn trọng tổ tiên.

Các ngày Tết trong văn hóa Việt Nam

Lịch nghỉ Tết Nguyên Đán Giáp Thìn 2024

Tết Nguyên Đán 2025 (Việt Nam) là Ngày Thứ Bảy, 10 tháng 2
Cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nghỉ tết Nguyên đán Giáp Thìn 7 ngày. Lịch nghỉ lễ:

• Từ: Thứ Năm, 8 tháng 2
• Đến: Thứ Tư, 14 tháng 2

Theo thông báo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (Bộ LĐ-TB&XB), cán bộ, công chức, viên chức và người lao động được nghỉ tết Nguyên Đán năm 2024 từ thứ Năm ngày 8/2/2024 Dương lịch (tức ngày 29 tháng Chạp năm Quý Mão) đến hết thứ Tư ngày 14/2/2024 Dương lịch (tức ngày mùng 5 tháng Giêng năm Giáp Thìn).

Tết Nguyên Đán được nghỉ 7 ngày bao gồm 5 ngày nghỉ tết Âm lịch và 2 ngày nghỉ bù ngày nghỉ hằng tuần theo quy định tại Khoản 3 Điều 111 Bộ luật Lao động.

Các cơ quan, đơn vị không thực hiện lịch nghỉ cố định thứ Bảy và Chủ Nhật hằng tuần, sẽ căn cứ vào chương trình, kế hoạch cụ thể của đơn vị để bố trí lịch nghỉ cho phù hợp.

Tết Nguyên Đán 2025 vào ngày mấy dương lịch?

Theo Lịch Vạn Niên, Tết Âm lịch 2025 sẽ rơi vào các ngày:

• Mùng 1 Tết 2025 là thứ 4 ngày 29/01/2025 dương lịch. 
• Mùng 2 Tết 2025 là thứ 5 ngày 30/01/2025 dương lịch. 
• Mùng 3 Tết 2025 là thứ 6 ngày 31/01/2025 dương lịch.

Các Lễ hội truyền thống ngày Tết ở Việt Nam

Tết Nguyên Đán không chỉ là thời gian cho gia đình, bạn bè sum họp, chia sẻ niềm vui và hy vọng về một năm mới tốt lành mà còn là dịp để tổ chức nhiều lễ hội đặc sắc, phản ánh sự phong phú của văn hóa dân gian Việt Nam.

Lễ hội Đường Hoa và Đường Sách Tết

• Đường hoa Nguyễn Huệ (TP.HCM): Một trong những điểm nhấn của Tết tại Thành phố Hồ Chí Minh, nơi trưng bày các tác phẩm nghệ thuật từ hoa, cây cảnh với chủ đề mới mỗi năm, thu hút hàng triệu lượt người tham quan.

• Đường sách Tết (TP.HCM): Tổ chức tại phường Bến Nghé, Quận 1, là nơi quy tụ của văn hóa đọc, với hàng ngàn tựa sách và các hoạt động văn hóa, nghệ thuật đa dạng.

Lễ hội Văn Hóa Dân Gian Ngày Tết

Lễ hội thả cá chép

Diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, lễ hội này dựa trên truyền thuyết về việc thả cá chép để chúng đưa ông Táo về trời, báo cáo với Ngọc Hoàng về những việc đã diễn ra trong năm.

Lễ hội múa lân và múa rồng

Là một trong những hoạt động không thể thiếu trong dịp Tết, múa lân và múa rồng tượng trưng cho sức mạnh, may mắn và sự thịnh vượng. Các đội múa lân, múa rồng biểu diễn khắp các ngõ phố, từ nông thôn đến thành thị, mang lại không khí rộn ràng và hứng khởi.

Lễ hội pháo hoa

Dù không phải là truyền thống dân gian nhưng việc bắn pháo hoa vào thời khắc giao thừa đã trở thành một phần không thể thiếu trong đêm Giao thừa ở Việt Nam, mang lại không khí lễ hội, hy vọng và ước vọng cho một năm mới.

Lễ hội Chợ Tết

Chợ Tết là nơi người dân mua sắm đủ thứ từ bánh kẹo, hoa, quả đến các vật phẩm truyền thống để trang trí nhà cửa và chuẩn bị mâm cỗ Tết. Chợ Tết cũng là dịp để gặp gỡ, giao lưu và chia sẻ niềm vui đón Tết.

Lễ hội đua thuyền

Phổ biến ở các vùng sông nước như miền Tây Nam Bộ, lễ hội đua thuyền không chỉ thể hiện tinh thần đoàn kết mà còn là cơ hội để cầu mong mưa thuận gió hòa và mùa màng bội thu.

Đấu vật

Lễ hội đấu vật được tổ chức ở nhiều nơi như Làng Vật Cổ Loa (Hà Nội), thể hiện sức mạnh, dũng cảm và tinh thần thượng võ của người Việt.

Lễ hội Chợ Tết

Chợ Tết là nơi người dân mua sắm đủ thứ từ bánh kẹo, hoa, quả đến các vật phẩm truyền thống để trang trí nhà cửa và chuẩn bị mâm cỗ Tết. Chợ Tết cũng là dịp để gặp gỡ, giao lưu và chia sẻ niềm vui đón Tết.

Lễ hội Ném chài

Làng Vân Luông (Phú Thọ) có lễ hội Ném Chài là một phần của truyền thống văn hóa độc đáo, nơi người dân tham gia trò chơi ném chài, một loại lưới, để cầu may mắn và sức khỏe.

Lễ hội Làng Hoa

Làng hoa Sa Đéc (Đồng Tháp), làng hoa Tây Tựu (Hà Nội) trở nên nhộn nhịp và rực rỡ hơn bao giờ hết trong dịp Tết, thu hút du khách đến tham quan, mua sắm hoa để trang trí nhà cửa.

Các Lễ hội đặc biệt sau Tết

Lễ hội Đền Hai Bà Trưng (Hà Nội)

Lễ hội tại đền Hai Bà Trưng ở huyện Mê Linh vinh danh hai nữ anh hùng dân tộc Trưng Trắc và Trưng Nhị. Lễ hội thường bao gồm các nghi lễ tưởng niệm và các hoạt động văn hóa, vui chơi truyền thống.

Lễ hội Quang Trung

Diễn ra ở gò Đống Đa, Hà Nội, kỷ niệm chiến thắng lịch sử của vua Quang Trung chống quân Thanh.

Lễ hội Cổ Loa

Tổ chức tại xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội, vinh danh An Dương Vương và công trình phòng thủ Cổ Loa.

Lễ hội Chùa Hương

Tại xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, là một trong những lễ hội lớn nhất, thu hút hàng triệu người hành hương mỗi năm.

Hội xuân Núi Yên Tử (Quảng Ninh), Chợ Âm Dương (Bắc Ninh), Chợ Viềng (Nam Định)

Các lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo, tín ngưỡng mà còn là dịp cho mọi người mua sắm, giao lưu văn hóa.

Lễ hội Núi Bà Đen (Tây Ninh)

Lễ hội Núi Bà Đen được tổ chức tại Núi Bà Đen, tỉnh Tây Ninh, là một trong những lễ hội tâm linh lớn và nổi tiếng nhất ở miền Nam Việt Nam. Lễ hội thường diễn ra từ ngày mùng 1 đến ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch, với nhiều hoạt động tâm linh như lễ rước, lễ cầu an, cầu tài lộc, cùng các hoạt động văn hóa dân gian, giải trí như hát bội, chèo, cải lương. Ngoài ra, du khách còn có cơ hội tham gia leo núi, tham quan các ngôi chùa và đền thờ trên núi, cũng như thưởng ngoạn phong cảnh hùng vĩ của núi rừng Tây Ninh.

Lễ hội Núi Bà Chúa Xứ (Châu Đốc, An Giang)

Lễ hội Núi Bà Chúa Xứ được tổ chức tại miếu Bà Chúa Xứ ở chân núi Sam, thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang. Đây là một trong những lễ hội tâm linh lớn ở miền Tây Nam Bộ vào dịp Tết Nguyên Đán.

Lễ hội bao gồm nhiều nghi lễ truyền thống như lễ rước Bà từ núi Sam xuống miếu, lễ tắm Bà với nước từ nguồn suối linh thiêng, và lễ cầu siêu. Các hoạt động này không chỉ thể hiện lòng thành kính của người dân đối với Bà Chúa Xứ mà còn nhằm cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và cuộc sống bình an. Ngoài ra, lễ hội còn có các hoạt động văn hóa dân gian, ẩm thực đặc sắc, thu hút hàng triệu du khách và phật tử từ khắp nơi đến tham dự.

Ngày Tết của người Việt xa quê hương

Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, chưa có dịp trở về quê hương đón Tết Nguyên Đán, vẫn duy trì và tổ chức những lễ hội Tết truyền thống phản ánh nền văn hóa dân tộc. Tại các quốc gia có cộng đồng người Việt đông đảo như Hoa Kỳ, Úc, Pháp, Nga và Đức, người Việt tụ hội để mừng Tết với những món ăn truyền thống như bánh chưng, bánh tét, được làm tại chỗ hoặc nhập khẩu từ Việt Nam cùng với các sản phẩm đặc trưng khác như nước mắm Phan Thiết, củ tỏi, củ hành và các loại rau thơm. Các gia đình cũng thường xuyên thiết lập bàn thờ tổ tiên với mâm ngũ quả, bánh chưng, mứt Tết, hương trầm và rượu, trang trí bằng câu đối và hoa tươi như cách đón Tết truyền thống tại Việt Nam.

Cộng đồng người Việt, cùng với các chùa Phật giáo và giáo xứ Công giáo, thường tổ chức các sự kiện Tết, bao gồm hội chợ và biểu diễn văn nghệ. Đại sứ quán và lãnh sự quán Việt Nam ở nước ngoài cũng tổ chức các hoạt động mừng xuân cho bà con kiều bào, từ tiệc mừng đến các chương trình văn nghệ tại nhiều nơi như Thái Lan và Canada. Các khu thương mại và chợ Việt, như Little Saigon ở California, khu Việt Nam ở Luân Đôn, Cabramatta ở Sydney, cung cấp đầy đủ nguyên liệu và sản phẩm để mọi người có thể tự gói bánh chưng, bánh tét, cũng như các loại mứt, hạt sen và nguyên liệu khác nhập khẩu từ Việt Nam. Các chợ hoa cũng bày bán cành đào, cành mai và dưa hấu nhập khẩu để trang trí nhà cửa.

Ở Hoa Kỳ, cộng đồng người Việt và sinh viên du học thường tổ chức lễ hội Tết lớn, mở cửa cho cả cộng đồng bản xứ tham gia. Điểm đặc biệt tại đây là hoạt động đốt pháo dịp Tết, mang lại không khí rộn ràng với tiếng pháo vang khắp nơi từ đêm giao thừa đến hết ngày mùng 1 Tết. Các cuộc diễn hành Tết cũng được tổ chức rộng khắp, với sự tham gia của nhiều hội đoàn và tổ chức, nổi bật nhất là tại San Jose. Hội chợ Tết diễn ra với nhiều hoạt động phong phú như múa lân, ca nhạc, tái hiện không gian làng quê Việt Nam, các cuộc thi vui, thi áo dài, võ thuật, tài năng thiếu nhi, và thi gói bánh chưng, bánh tét, mang đến một không gian Tết đầy màu sắc và ý nghĩa cho người Việt xa xứ.

Tại Úc, dịp Tết Nguyên Đán hàng năm là thời điểm cộng đồng người Việt tụ họp để tổ chức những lễ hội Tết rộn ràng, thể hiện đậm nét văn hóa truyền thống Việt Nam. Tại các thành phố lớn như Sydney và Melbourne, sự kiện này thu hút hàng trăm ngàn người tham gia, tạo nên một không gian Tết Nguyên Đán náo nhiệt và đầy màu sắc. Trong không gian của các hội Tết, người tham gia được thưởng thức đủ loại món ăn Việt Nam truyền thống, tham gia vào các trò chơi dân gian, và mua sắm tại các gian hàng chợ Tết đặc trưng. Bên cạnh đó, các màn bắn pháo hoa rực rỡ, biểu diễn múa lân sôi động, cùng việc tái hiện không gian văn hóa Việt xưa, làm cho lễ hội Tết ở Úc không chỉ là dịp để người Việt xa xứ nhớ về quê hương, mà còn là cơ hội để giới thiệu và chia sẻ văn hóa dân tộc với bạn bè quốc tế.

Liên Hợp Quốc công nhận Tết Nguyên đán là ngày nghỉ Lễ

Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã chính thức quyết định xếp Tết Nguyên Đán vào danh sách các ngày nghỉ chính thức hàng năm của tổ chức. Quyết định này được đưa ra vào ngày 22 tháng 12, khi Đại hội đồng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kỷ niệm Tết Nguyên Đán ở nhiều quốc gia thành viên và khuyến nghị rằng các cơ quan thuộc Liên Hợp Quốc nên tránh tổ chức các cuộc họp vào ngày đầu tiên của năm mới âm lịch.

Thông qua nghị quyết này, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã gửi đi một thông điệp mạnh mẽ về việc tôn trọng và kỷ niệm văn hóa cổ truyền của Á Đông, điều này được coi là một bước tiến quan trọng đối với gần hai tỷ người trên toàn cầu, đối với họ, Tết Nguyên Đán là lễ kỷ niệm quan trọng nhất trong năm. Đại sứ và Trưởng phái đoàn từ 12 quốc gia, bao gồm Việt Nam, Trung Quốc, và một số quốc gia Đông Nam Á và châu Á khác, đã thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ cho việc này thông qua việc ký một bức thư chung vào ngày 10 tháng 8, kêu gọi Chủ tịch Ủy ban Hội nghị chính thức đưa Tết Nguyên Đán vào lịch nghỉ hàng năm của Liên Hợp Quốc.

Theo thông báo ngày 26 tháng 12 từ Bộ Ngoại giao, sự chấp thuận của nghị quyết này trước thềm năm mới Giáp Thìn 2024 không chỉ thể hiện cam kết của Liên Hợp Quốc với việc tôn trọng sự đa dạng và bao trùm văn hóa mà còn là một dấu hiệu của sự công nhận quốc tế dành cho văn hóa Á Đông. Với quyết định này, Tết Nguyên Đán nay đã trở thành một trong số mười ngày nghỉ lễ chính thức hàng năm dành cho cán bộ và nhân viên Liên Hợp Quốc, bắt đầu từ năm 2024.

Tết Nguyên Đán là một dịp lễ mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Mỗi dịp Tết đến xuân về, khắp nơi tràn ngập không khí rộn ràng và háo hức. Người dân Việt Nam chuẩn bị cho Tết bằng việc làm sạch nhà cửa, trang trí Tết bằng cây hoa đào và mai, đặt bàn thờ tổ tiên và chuẩn bị mâm cỗ truyền thống. Buổi tối giao thừa, gia đình tất bật sum họp, cùng nhau thưởng thức bữa cơm sum vầy, chúc nhau mừng năm mới và đón nhận những điều tốt lành. Tết là một từ thân thương, tạo ra một không gian đặc biệt, nơi mọi người có thể tận hưởng những giây phút quý giá bên gia đình và người thân yêu.