Kỹ năng ra quyết định được sử dụng mỗi ngày, cả lớn và nhỏ, mỗi lựa chọn chúng ta đưa ra đều có khả năng tác động tới cuộc sống theo ít nhất là một khía cạnh nào đó. Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng đưa ra quyết định, bao gồm kiến thức, kinh nghiệm và sở thích cá nhân. Một số người sinh ra đã có khả năng ra quyết định, một số người thì cần học hỏi và cải thiện mỗi ngày.
Kỹ năng ra quyết định là gì?
Kỹ năng ra quyết định là khả năng đưa ra hành động, lời nói, quyết định phù hợp nhất trong một tình huống cụ thể. Quá trình này bao gồm việc tìm hiểu, đánh giá các tùy chọn có sẵn và chọn lựa chúng dựa trên một số tiêu chí nhất định. Nó cũng liên quan đến khả năng quyết định trong thời gian ngắn, chính xác và hiệu quả.
Kỹ năng này đặc biệt quan trọng đối với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, bởi mỗi quyết định đưa ra đều có thể ảnh hưởng mạnh mẽ tới toàn bộ doanh nghiệp. Điều này đồng nghĩa đòi hỏi họ phải thật sáng suốt và quyết đoán khi ra quyết định. Mang lại kết quả tích cực, đạt được mục tiêu cũng như đưa doanh nghiệp phát triển hưng thịnh.
Quy trình 7 bước ra quyết định hiệu quả
- Bước 1: Xác định vấn đề
- Bước 2: Nhìn nhận vấn đề theo nhiều khía cạnh
- Bước 3: Đưa ra các phương án phù hợp
- Bước 4: Phân tích ưu - nhược điểm
- Bước 5: Ra quyết định
- Bước 6: Triển khai
- Bước 7: Giám sát, đo lường và đánh giá
Bước 1: Xác định vấn đề
Xác định vấn đề giúp chúng ta hiểu rõ về những yếu tố quan trọng, vấn đề hiện tại là gì, giải quyết nhằm mục đích gì. Việc xác định vấn đề giúp tập trung vào vấn đề cốt lõi và loại bỏ các yếu tố không quan trọng. Nó cũng giúp chúng ta đưa ra các giải pháp và quyết định phù hợp với tình huống đang đối mặt.
Bước 2: Nhìn nhận vấn đề theo nhiều khía cạnh
Nhìn nhận vấn đề theo nhiều khía cạnh giúp hiểu rõ hơn về tình huống, phân tích vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, mặt lợi, mặt hại, từ đó có thể đưa ra quyết định dựa trên thông tin toàn diện hơn. Điều này giúp các quyết định đưa ra có tính nhất quán và khách quan.
Bước 3: Đưa ra các phương án phù hợp
Đưa ra các phương án khác nhau giúp chúng ta có nhiều sự lựa chọn và cân nhắc trước khi đưa ra quyết định. Tuy nhiên, cần đảm bảo đặt ra một số tiêu chuẩn cụ thể nhằm tiết kiệm thời gian cũng như không có quá nhiều phương án gây nhiễu loạn. Hỗ trợ việc tìm ra phương án cuối cùng phù hợp và tốt nhất để đáp ứng các mục tiêu, giải quyết vấn đề.
Bước 4: Phân tích ưu - nhược điểm
Việc phân tích ưu nhược điểm giúp hiểu rõ hơn về các lợi ích và hạn chế của từng phương án. Điều này hỗ trợ việc ra quyết định dựa trên thông tin toàn diện hơn, đảm bảo tính hợp lý và khả thi. Đồng thời hỗ trợ quá trình đánh giá các rủi ro, hạn chế những vấn đề không cần thiết khác.
Bước 5: Ra quyết định
Xem xét tất cả các thông tin và yếu tố quan trọng đã được thu thập và phân tích để đưa ra quyết định cuối cùng đúng đắn nhất. Một điểm quan trọng cần lưu ý khi đưa ra quyết định là không có một phương án nào là hoàn hảo. Do đó nên đưa ra quyết định tốt nhất dựa trên thông tin và tình huống hiện tại. Nếu cần thiết, có thể điều chỉnh kế hoạch thực hiện theo thời gian và điều kiện mới.
Bước 6: Triển khai
Khi triển khai quyết định, cần thống nhất các hành động thực hiện, thời gian và người chịu trách nhiệm. Việc phân chia ra rõ ràng từng nhiệm vụ, trách nhiệm giúp các thành viên biết mình cần hoàn thành công việc gì, chịu trách nhiệm gì, từ đó tăng cường khả năng hoàn thành công việc một cách hiệu quả.
Bước 7: Giám sát, đo lường và đánh giá
Giám sát và đánh giá tiến độ triển khai để đảm bảo rằng quyết định đạt được kết quả như mong đợi. Cần đưa ra những nhìn nhận khách quan xem phương hướng đó có đi đúng hay không, nếu cần thiết, có thể thay đổi kế hoạch thực hiện để đáp ứng tình huống.
Tầm quan trọng của kỹ năng ra quyết định
Ra quyết định là một kỹ năng mềm quan trọng cho phép chúng ta đưa ra những lựa chọn ảnh hưởng đến cuộc sống của mỗi cá nhân, thậm chí là ảnh hưởng đến những người khác. Kỹ năng ra quyết định xuất sắc cho phép giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, lập kế hoạch cho tương lai và tránh đưa ra những lựa chọn gây ra hậu quả tiêu cực.
Có rất nhiều lợi ích của mà mỗi người cần có phương hướng rèn luyện kỹ năng ra quyết định để phát triển. Những lợi ích sau đây chỉ là một vài lý do tại sao việc nhận ra và phát triển những kỹ năng này lại quan trọng đến vậy:
Tăng sự tự tin
Khi có khả năng đưa ra quyết định đúng đắn và hiệu quả, mỗi người sẽ cảm thấy tự tin hơn trong việc giải quyết vấn đề và đối mặt với các tình huống khó khăn. Đưa ra quyết định tốt đòi hỏi sự phân tích, đánh giá toàn diện các thông tin và yếu tố quan trọng liên quan đến vấn đề hiện tại.
Bên cạnh đó, khi có kỹ năng ra quyết định tốt, cá nhân đó cũng cảm thấy tự tin hơn trong việc đối mặt với các tình huống mới mà họ chưa từng gặp phải. Họ có khả năng đưa ra quyết định dựa trên các kinh nghiệm và kiến thức đã có, từ đó giúpv ượt qua được các thách thức ở bất cứ môi trường, lĩnh vực nào.
Giảm căng thẳng và lo lắng
Khi đối mặt với một tình huống khó khăn mà không biết phải làm gì, mỗi người thường có xu hướng lo lắng và căng thẳng. Tuy nhiên, kỹ năng ra quyết định xuất sắc sẽ giúp họ có thể xem xét tất cả các thông tin và yếu tố quan trọng liên quan đến vấn đề, từ đó đưa ra quyết định một cách tự tin và hiệu quả.
Cải thiện kỹ năng giao tiếp
Việc đưa ra quyết định yêu cầu phải xem xét tất cả các thông tin và yếu tố quan trọng liên quan đến vấn đề. Trong quá trình này, mỗi người có thể cần phải trao đổi, thảo luận và lắng nghe ý kiến của các bên liên quan, những thành viên trong nhóm. Việc này giúp người đó cải thiện kỹ năng giao tiếp của mình, họ học được cách lắng nghe và hiểu quan điểm của người khác, từ đó đưa ra quyết định phù hợp và làm hài lòng tất cả mọi người.
Xây dựng các mối quan hệ
Kỹ năng ra quyết định giúp mỗi cá nhân lựa chọn phương án chính xác và hiệu quả trong các tình huống khó khăn. Việc này giúp tăng độ tin cậy và sự tôn trọng từ người khác. Bên cạnh đó, quyết định đúng đắn cũng có thể giúp cho người khác giải quyết vấn đề của họ. Việc giúp đỡ người khác giải quyết vấn đề là một cách tuyệt vời để xây dựng mối quan hệ tốt đẹp.
Khi đưa ra quyết định, mỗi người đang thể hiện sự độc lập và quyết tâm của mình. Những đặc tính này có thể thu hút sự quan tâm của người khác, xây dựng một môi trường lành mạnh mà ở đó, các mối quan hệ tích cực góp một phần động lực quan trọng cho họ.
Phân loại các quyết định
Quyết định theo chuẩn
Quyết định theo chuẩn là quyết định đơn giản và cơ bản nhất. Đây là những lựa chọn phải đưa ra hằng ngày, mang tính lặp đi lặp lại và trở thành thói quen của một người. Quyết định này thường dựa trên các căn cứ về nguyên tắc, luật lệ, quy định,... có sẵn mà thường sẽ có các hậu quả đi kèm nếu cố ý làm trái.
Quyết định cấp thời
Là dạng quyết định được đưa ra trong các tình huống khẩn cấp, đòi hỏi người đưa ra quyết định phải lựa chọn trong thời gian ngắn, thậm chí là ngay lập tức, họ không có điều kiện để suy nghĩ hoặc tìm hiểu nhiều.
Quyết định có chiều sâu
Quyết định có chiều sâu là những quyết định có sự tìm hiểu kỹ lưỡng, phân tích nhiều khía cạnh, thảo luận mang tính tập trung. Đây thường là những quyết định quan trọng, mang tính chiến lược, kết quả của quyết định này ảnh hưởng mạnh mẽ tới toàn bộ vấn đề. Những quyết định này thường áp dụng cho việc thay đổi, tạo ra những thứ mới mẻ, mang giá trị to lớn và lâu dài.
3 Nguyên tắc cần nhớ khi đưa ra quyết định
Nguyên tắc định nghĩa
Nguyên tắc định nghĩa nhấn mạnh việc nắm bắt rõ ràng về các vấn đề cần phải giải quyết trước khi đưa ra quyết định. Để làm được điều này, cần tiến hành nghiên cứu, phân tích các thông tin liên quan đến vấn đề đó một cách cẩn thận.
Khi đã hiểu rõ về vấn đề, người ra quyết định sẽ có thể đưa ra phương hướng xử lý phù hợp với tiềm lực và tình hình của doanh nghiệp. Việc đưa ra quyết định một cách chính xác và hiệu quả sẽ giúp giải quyết vấn đề nhanh chóng, hiệu quả hơn, từ đó giúp tăng tính cạnh tranh và phát triển bền vững của tổ chức.
Nguyên tắc xác minh đầy đủ
Nguyên tắc này đòi hỏi tất cả những quyết định đưa ra cần phải dựa trên cơ sở vững chắc, tuyệt đối không dựa vào cảm tính. Để nâng cao tính thuyết phục, người ra quyết định cần tìm hiểu về các thông tin với lập luận chặt chẽ, chứng minh tính đúng đắn và bảo vệ được quyết định của mình.
Nguyên tắc sự đồng nhất
Nguyên tắc này được áp dụng khi quá trình ra quyết định được thực hiện trong trường hợp làm việc nhóm, có từ 2 người trở lên. Khi có quá nhiều thông tin và ý kiến khác nhau, người ra quyết định phải tìm hiểu, phân tích và tìm được điểm mấy chốt của vấn đề, đảm bảo phân tích các phương án theo hướng khách quan, trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
Những kỹ năng cần thiết hỗ trợ kỹ năng ra quyết định
- Kỹ năng tổ chức
- Kỹ năng lãnh đạo
- Kỹ năng giải quyết vấn đề
- Kỹ năng quản lý cảm xúc
- Tư duy sáng tạo
- Tư duy phản biện
- Kỹ năng teamwork
Kỹ năng tổ chức
Khi có kỹ năng tổ chức tốt, người ra quyết định có thể tổ chức các thông tin liên quan đến quyết định một cách rõ ràng và dễ dàng tiếp cận, quá trình vận hành suôn sẻ, liền mạch. Điều này giúp cho họ có thể tìm kiếm thông tin nhanh chóng, giúp quyết định đưa ra được dựa trên thông tin chính xác và đầy đủ.
Kỹ năng lãnh đạo
Kỹ năng lãnh đạo giúp người ra quyết định có khả năng đưa ra quyết định dựa trên một tầm nhìn rõ ràng và sáng suốt. Khi có kỹ năng lãnh đạo xuất sắc, có thể tạo ra một môi trường làm việc tích cực, khuyến khích các thành viên trong đội nhóm đóng góp ý kiến và thảo luận một cách hiệu quả. Điều này giúp thu thập được các thông tin cần thiết và đưa ra quyết định dựa trên các quan điểm đa dạng và phong phú.
Ngoài ra, kỹ năng lãnh đạo còn giúp người ra quyết định có khả năng thúc đẩy sự đổi mới, sáng tạo trong công việc, đưa ra các giải pháp mới mẻ và hiệu quả để giải quyết các vấn đề phức tạp. Kỹ năng lãnh đạo cũng giúp họ tự tin và quyết đoán hơn trong việc đưa ra quyết định.
Kỹ năng giải quyết vấn đề
Kỹ năng giải quyết vấn đề giúp người ra quyết định xác định và phân tích các vấn đề liên quan, từ đó đưa ra các giải pháp khả thi và hiệu quả. Việc này giúp cho họ có thể đưa ra quyết định dựa trên các thông tin chính xác và đầy đủ, từ đó giải quyết được những vấn đề phức tạp một cách kịp thời và hiệu quả.
Kỹ năng quản lý cảm xúc
Kỹ năng quản lý cảm xúc giúp người ra quyết định tránh được các quyết định dựa trên cảm xúc, đưa ra các quyết định dựa trên thông tin khách quan và đầy đủ hơn. Ngoài ra, kiểm soát cảm xúc còn giúp tương tác tốt hơn với người khác, đặc biệt là trong các tình huống căng thẳng, stress. Việc này giúp cho họ có thể thu thập thông tin và ý kiến, quan điểm từ người khác, đưa ra các quyết định được cung cấp từ đa dạng các quan điểm.
Tư duy sáng tạo
Người ra quyết định có thể tìm ra các phương án giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, đột phá, giúp cho quyết định được đưa ra dựa trên các giải pháp mới mẻ và độc đáo. Ngoài ra, tư duy sáng tạo còn giúp họ có khả năng nhìn nhận vấn đề từ các góc cạnh khác nhau, đưa ra nhiều hơn các phương án giải quyết.
Tư duy phản biện
Tư duy phản biện giúp đánh giá và đối chiếu các thông tin một cách kỹ lưỡng, khách quan. Việc này giúp cho họ có thể tránh được các quyết định dựa trên giả định hoặc thông tin chưa chính xác. Đồng thời, tư duy phản biện cũng giúp nhận thức được các nhược điểm hoặc rủi ro có thể xảy ra nếu lựa chọn phương án đó, nhằm có những lựa chọn khác phù hợp hơn.
Kỹ năng teamwork
Kỹ năng teamwork giúp người ra quyết định có khả năng tương tác tích cực với các thành viên khác một cách hiệu quả. Từ đó, có thể thu thập được ý kiến, thông tin và đưa ra quyết định dựa trên nhiều quan điểm khác nhau. Đồng thời, phối hợp với nhau để thực hiện quyết định đó một cách suôn sẻ, liền mạch nhất có thể.
Cách cải thiện kỹ năng ra quyết định
- Độc lập và kiên định
- Quyết tâm
- Tìm ra điểm mạnh, điểm yếu của bản thân
- Học hỏi từ người khác
- Chịu trách nhiệm
- Đừng cố phân tích quá nhiều
- Chấp nhận, học hỏi từ sai lầm
Độc lập và kiên định
Tạo cho mình thói quen suy nghĩ độc lập và kiên định, bởi không ai khác thì người hiểu rõ bản thân mình nhất là chính mình. Chỉ nên tiếp thu ý kiến người khác, chọn lọc để tham khảo rồi tự mình đưa ra quyết định theo mục tiêu cụ thể của bản thân, không nên lung lay hay sợ hãi chỉ vì ý kiến khác nhau của mọi người xung quanh.
Đồng thời, hãy kiên định với quyết định của bản thân, nếu quyết định đó chưa phù hợp, hãy rút kinh nghiệm để tương lai không phải lặp lại những quyết định tương tự nữa.
Quyết tâm
Một quyết định chỉ có giá trị khi được chuyển từ ý tưởng thành hành động. Nếu chỉ dừng lại ở mức suy nghĩ, thì quyết định đó sẽ không có tác dụng gì. Do đó, việc thực hiện quyết định với sự quyết tâm là rất quan trọng. Không nên để quyết định chỉ dừng lại ở giai đoạn suy nghĩ mà phải biến nó thành hành động để đạt được kết quả mong muốn.
Tìm ra điểm mạnh, điểm yếu của bản thân
Mỗi người đều có những năng lực và hạn chế riêng, việc tìm hiểu và khắc phục những điểm yếu sẽ giúp họ phát triển kỹ năng ra quyết định một cách hiệu quả hơn. Đồng thời tận dụng và phát huy những điểm mạnh của bản thân cũng rất quan trọng, giúp mỗi người có thể đạt được những thành tựu, tăng cường sự tự tin và động lực để vươn tới những mục tiêu mới.
Tham khảo thêm các chủ đề về bản thân:
Học hỏi từ người khác
Có nhiều cách để trau dồi kỹ năng ra quyết định, trong đó việc học hỏi từ những người có kinh nghiệm là một cách rất hiệu quả. H học hỏi từ những người xung quanh tài giỏi, đồng nghiệp, bạn bè hay cả lãnh đạo của mình thông qua việc quan sát cách họ đưa ra quyết định trong các vấn đề khác nhau, từ đó rút ra những bài học và kinh nghiệm để áp dụng vào cho bản thân.
Việc học hỏi từ người khác giúp mở rộng tầm nhìn, nhận thức và cách tiếp cận vấn đề, đồng thời giúp bản thân phát triển kỹ năng ra quyết định một cách toàn diện hơn. Tuy nhiên, cũng cần phải cân nhắc và đánh giá những phương pháp, cách làm đó có phù hợp với hoàn cảnh và mục tiêu của mình hay không.
Chịu trách nhiệm
Khi đưa ra quyết định, mỗi người cần phải chịu trách nhiệm với những kết quả mà quyết định đó mang lại, bất kể kết quả đó có tích cực hay tiêu cực. Việc chịu trách nhiệm cho quyết định của mình là một phần quan trọng trong việc xây dựng sự tin tưởng và tôn trọng từ những người xung quanh. Không nên trách móc hoặc đổ lỗi cho người khác về những hậu quả của quyết định mà mình đã gây ra.
Đừng cố phân tích quá nhiều
Phân tích thông tin là một bước quan trọng trong quá trình ra quyết định, giúp đưa ra quyết định một cách đúng đắn và kỹ lưỡng hơn. Tuy nhiên, nếu quá tập trung vào việc phân tích, chúng ta có thể bỏ lỡ cơ hội để đưa ra quyết định, hoặc có thể gặp khó khăn khi có quá nhiều thông tin để phân tích, gây rối và khiến quyết định trở nên khó khăn hơn.
Do đó, cần biết cách cân bằng giữa việc phân tích thông tin và thời gian đưa ra quyết định để đảm bảo tính kịp thời. Ngoài ra, cần lưu ý, quá trình phân tích thông tin không chỉ dựa trên số liệu, mà còn phải dựa trên kinh nghiệm, sự đánh giá và khả năng suy luận để đưa ra quyết định chính xác.
Chấp nhận, học hỏi từ sai lầm
Thất bại là điều không thể tránh khỏi, bởi không ai hoàn hảo. Tuy nhiên, không nên để những sai lầm đó ảnh hưởng đến tâm lý và khiến bản thân bị ám ảnh hoặc bớt đi sự tự tin. Thất bại là một bài học quý giá, thay vì gục ngã và từ bỏ, hãy kiên trì, nhẫn nại và tìm ra phương án khắc phục tốt nhất cho sai lầm của mình. Người thành công là những người biết rút ra bài học từ thất bại và tiếp tục cố gắng để đạt được mục tiêu. Do đó, hãy giữ bình tĩnh và suy nghĩ sáng suốt khi đối mặt với thất bại, để có thể vượt qua nó và thành công nhiều hơn trong cuộc sống.
Khó khăn gì cản trở khả năng ra quyết định?
- Thiếu thông tin hoặc thông tin không chính xác
- Áp lực thời gian
- Đưa ra quyết định dựa trên cảm tính
- Sự thiếu quyết đoán
- Thiếu tính sáng tạo
Các kỹ năng chính để ra quyết định là giải quyết vấn đề, suy luận logic và trí tuệ cảm xúc. Những kỹ năng này kết hợp với nhau sẽ giúp điều hướng hầu hết mọi quyết định. Điều này là do sử dụng tính logic và EQ để xem xét các lý luận và trực giác để đưa ra một cách tiếp cận cân bằng.
Tuy nhiên, việc ra quyết định đúng đắn và hiệu quả không chỉ đơn thuần là học các kỹ năng mới và áp dụng chúng ở mọi nơi cho mọi tình huống. Thay vào đó, hãy nghĩ về những điều giúp chúng ta nhiều nhất khi giải quyết một vấn đề, đồng thời liên tục đánh giá hiệu suất khi giải quyết vấn đề đó để xem xét quyết định ban đầu có đúng đắn hay không.
