Tài chính là một trong những điều kiện tiên quyết để bắt đầu kinh doanh hay hình thành bất kỳ một doanh nghiệp nào. Có đủ nguồn vốn và quản trị tài chính hiệu quả trong suốt vòng đời của doanh nghiệp là rất cần thiết. Do đó, để điều hành một doanh nghiệp hiệu quả và đạt được các mục tiêu kinh doanh, những người lãnh đạo cần phải có kiến thức, hiểu biết tốt về kế toán và quản trị tài chính.
Quản trị tài chính là gì?
Quản trị tài chính là quá trình lập kế hoạch chiến lược, tổ chức và kiểm soát tất cả các giao dịch tài chính trong một doanh nghiệp, nhằm điều chỉnh tình hình tài chính tốt hơn với các mục tiêu của tổ chức.
Quản trị tài chính tìm cách tối ưu hóa giá trị của cổ đông, tạo ra lợi nhuận, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe tài chính của tổ chức trong ngắn và dài hạn.
3 Loại quản trị tài chính thường gặp
Các chuyên gia tài chính xử lý 3 loại quản trị tài chính cho các doanh nghiệp, những loại này liên quan đến nhiều khía cạnh khác nhau trong các quyết định nội bộ về dòng tiền, lợi nhuận, đầu tư và ghi nợ.
Tài chính
Các chuyên gia quản trị tài chính đưa ra quyết định quan trọng về việc huy động vốn, quản lý nợ, đánh giá rủi ro khi vay tiền,... Doanh nghiệp có thể đưa ra các quyết định tài chính chiến lược hơn, hiệu quả hơn để huy động vốn, hoặc huy động vốn khi họ có thông tin về xu hướng thị trường, dòng tiền, các số liệu thống kê khác về sức khỏe tài chính của công ty.
Đầu tư
Nhà quản trị tài chính hỗ trợ công ty ra quyết định trong việc đầu tư, lựa chọn đầu tư vào đâu? Vào cái gì và như thế nào? Họ cần xác định số lượng tài sản mà doanh nghiệp cần nắm giữ, theo dõi dòng tiền đi về đâu dựa trên số vốn lưu động hiện tại.
Loại quản trị tài chính này về bản chất là đánh giá tài sản theo tỷ lệ rủi ro và lợi nhuận. Nhà quản trị cần xem xét lợi nhuận, tỷ lệ hoàn vốn, dòng tiền và các tiêu chí khác của doanh nghiệp để đưa ra những quyết định đầu tư chính xác.
Cổ tức
Các doanh nghiệp nên có sẵn một kế hoạch và chính sách chi trả cổ tức. Theo đó, các chuyên gia tài chính cần lập và thực hiện những kế hoạch này, đồng thời đề xuất sửa đổi khi cần thiết và theo dõi các khoản chi trả. Bất cứ một quyết định tài chính nào được đưa ra, doanh nghiệp cần phải xem xét các khoản thanh toán cổ tức, khoản này có thể tài trợ cho các quyết định tài chính nhất định trong công ty.
Tầm quan trọng của quản trị tài chính doanh nghiệp
Quản trị tài chính giúp xác định mục tiêu, xây dựng chính sách, đưa ra các thủ tục, thực hiện các chương trình và phân bổ ngân sách liên quan đến các hoạt động tài chính của một doanh nghiệp.
Bằng cách quản trị tài chính hợp lý, có thể đảm bảo có đủ tiền cho công ty ở bất kỳ giai đoạn hoạt động nào. Tầm quan trọng của quản trị tài chính có thể được đánh giá bằng cách xem xét nhiệm vụ cốt lõi của nó:
Kiểm soát tài chính mọi hoạt động, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
Thông qua hoạt động phân tích các chỉ tiêu tài chính, có thể kiểm soát tài chính trong tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Cần xem xét các chỉ tiêu về kết cấu tài chính, khả năng thanh toán, khả năng sinh lời, các hoạt động hay việc sử dụng nguồn lực tài chính.
>> Tham khảo: Chi phí quản lý doanh nghiệp
Kích thích và điều tiết hoạt động kinh doanh
Quản trị tài chính một cách phù hợp sẽ giúp tài chính của doanh nghiệp trở thành bàn đạp vững chắc về kinh tế, tác động tích cực tới việc tăng năng suất, tăng lợi nhuận so với vốn đầu tư.
Đưa ra quyết định hợp lý về các khoản đầu tư và tài trợ
Sau khi hoạch định, nhà quản trị tài chính cần đưa ra những quyết định về phương pháp thực hiện hiệu quả, xác định các khoản đầu tư, tài trợ cho các hoạt động về công nghệ, con người, nguồn lực nói chung,... một cách hợp lý. Điều chỉnh sao cho lợi nhuận tăng trưởng phù hợp với mức đầu tư tài sản cố định, máy móc hay việc nâng cấp công nghệ sản xuất, đáp ứng nhu cầu thị trường.
Theo dõi, kiểm tra chặt chẽ các hoạt động sản xuất kinh doanh của tổ chức
Việc thực hiện các hoạt động như chi tiêu tiền cho những vấn đề hằng ngày hay thực hiện các chỉ tiêu tài chính, nhà quản trị có thể theo dõi, đánh giá khái quát và kiểm soát mọi mặt trong hoạt động của doanh nghiệp, phát hiện kịp thời những vấn đề còn tồn đọng. Từ đó có thể đưa ra các quyết định điều chỉnh hoạt động phù hợp với tình hình thực tế.
Mục tiêu quản trị tài chính doanh nghiệp
Mục tiêu của quản trị tài chính doanh nghiệp là giúp các doanh nghiệp đưa ra quyết định có ảnh hưởng tích cực đến sự ổn định tài chính ở cả hiện tại và tương lai. Doanh nghiệp sẽ có sự ổn định tài chính và khả năng sinh lời cao hơn khi có một kế hoạch, chiến lược rõ ràng về địa điểm, lý do và cách thức tài chính được phân bổ và sử dụng.
Tối đa hóa chỉ tiêu lợi nhuận sau thuế
Lợi nhuận sau thuế là con số quan trọng để đánh giá quá trình kinh doanh của doanh nghiệp có lãi hay không. Tuy nhiên, nếu chỉ tối ưu hóa chỉ tiêu lợi nhuận sau thuế cũng chưa đánh giá được hoàn toàn giá trị cổ đông. Bởi chỉ tiêu này không thể hiện được những gì doanh nghiệp phải bỏ ra để có được lợi nhuận cực đại.
Trường hợp khi doanh nghiệp phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn góp, sau đó dùng số tiền huy động được đầu tư vào trái phiếu nhằm thu lợi nhuận, lợi nhuận này sẽ tăng tuy nhiên lợi nhuận vốn cổ phần sẽ giảm vì số lượng cổ phần phát hành tăng. Chính vì vậy, cần phải quản trị tài chính để tối đa hóa lợi nhuận sau thuế.
Tối đa hóa lợi nhuận trên vốn cổ phần
Tối đa hóa lợi nhuận trên vốn cổ phần có thể giải quyết những hạn chế của mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận sau thuế. Tuy nhiên, điều này cũng gặp một vài hạn chế như không xét đến các yếu tố về thời giá tiền tệ hay rủi ro.
Do đó, việc tối đa hóa giá trị thị trường của cổ phiếu được coi là mục tiêu phù hợp trong quản trị tài chính. Bởi nó xem xét đến các yếu tố như rủi ro, chính sách cổ tức, độ dài thời gian, yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu,...
Đặc điểm của quản trị tài chính
|
Đặc điểm |
Mô tả |
|
Quản lý dòng tiền |
Theo dõi, đánh giá và điều chỉnh dòng tiền vào và ra của công ty. |
|
Quản lý tài sản |
Quản lý tài sản cố định, hàng tồn kho và các tài sản khác của công ty. |
|
Quản lý nợ và vốn |
Theo dõi và quản lý nợ nần, vốn chủ sở hữu và vốn vay của công ty. |
|
Lập kế hoạch tài chính |
Xác định mục tiêu tài chính và lập kế hoạch để đạt được chúng. |
|
Phân tích biểu đồ |
Sử dụng các biểu đồ tài chính để phân tích sự phát triển tài chính. |
|
Đánh giá dự án |
Đánh giá tính khả thi của các dự án đầu tư dựa trên lợi nhuận kỳ vọng. |
|
Quản lý rủi ro |
Xác định và quản lý rủi ro tài chính có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp. |
|
Quản trị tài chính toàn cầu |
Đối phó với các yếu tố tài chính ảnh hưởng từ môi trường quốc tế. |
Quy trình quản trị tài chính doanh nghiệp
Lập kế hoạch và ngân sách
Doanh nghiệp nên sử dụng các dữ liệu tài chính ở quá khứ và hiện tại để đặt mục tiêu, sửa đổi và thay đổi ngân sách. Lập kế hoạch chi tiết, rõ ràng giống như việc phác họa bức tranh toàn cảnh về tình hình tài chính của doanh nghiệp, nghĩa là công ty sẽ xem xét lại các hoạt động hàng ngày, kế hoạch tài chính dài hạn, cố gắng liên kết mục tiêu tài chính với các hoạt động này.
Khi xây dựng kế hoạch cụ thể, doanh nghiệp có thể thiết lập ngân sách phù hợp tại những thời điểm khác nhau. Bên cạnh đó, ngân sách cũng liên quan đến nhiều bộ phận và có thể thay đổi do biến động của thị trường.
Phân bổ nguồn lực
Các nhà quản trị tài chính cần ấn định giá trị cho các nguồn vốn và đưa ra những quyết định về việc phân bổ nguồn lực, dựa trên các tiêu chí như mức tăng trưởng dự kiến của doanh nghiệp và các mục tiêu tài chính.
Việc phân bổ nguồn lực rất quan trọng vì nó cho phép doanh nghiệp có một kế hoạch tài chính dài hạn tập trung vào các mục tiêu kinh doanh của mình. Nhà quản trị tài chính cần hỗ trợ doanh nghiệp bằng cách đưa ra một khuôn khổ để sử dụng nguồn vốn và xác định danh mục đầu tư tạo ra nhiều doanh thu nhất, dựa trên tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Vận hành và giám sát
Giai đoạn này rất quan trọng để ngăn chặn các hoạt động gian lận, sai sót trong việc phân bổ vốn. Giám đốc tài chính (CFO) cần tiến hành đánh giá thường xuyên về hoạt động kinh doanh và dòng tiền. Những đánh giá định kỳ này giúp giảm thiểu gian lận và kịp thời phát hiện các vấn đề khác.
Đây là một bước phòng ngừa nhằm đảm bảo tính liên tục của hoạt động kinh doanh, bằng cách đảm bảo tính hợp lệ và chính xác trong quy trình tài chính của công ty.
Đánh giá và báo cáo
Nhà quản trị tài chính nên đánh giá hệ thống quản trị tài chính của doanh nghiệp thường xuyên, nhằm có những thay đổi khi cần thiết. Các báo cáo tài chính và dữ liệu tài chính có thể hữu ích khi đánh giá hiệu quả và sự thành công của doanh nghiệp.
Một số tiêu chí mà chuyên gia có thể xem xét khi đánh giá hệ thống quản trị tài chính như: bảo mật, nhu cầu dữ liệu của doanh nghiệp, mức độ hỗ trợ,... Các tiêu chí này khác nhau tùy theo quy mô, lĩnh vực, tình hình tài chính hiện tại và các mục tiêu dài hạn của mỗi doanh nghiệp.
Các chuyên gia quản trị tài chính có thể đưa ra các đề xuất dựa trên nghiên cứu nhằm giúp công ty lưu trữ và quản lý dữ liệu tài chính một cách an toàn, tuân thủ các luật định liên quan và khai thác dữ liệu khi cần.
7 Chức năng của quản trị tài chính doanh nghiệp
- Ước tính yêu cầu về vốn
- Xác định thành phần nguồn vốn
- Lựa chọn nguồn vốn
- Đầu tư các quỹ
- Xử lý thặng dư
- Quản trị tiền mặt
- Kiểm soát tài chính
1. Ước tính yêu cầu về vốn
Nhà quản trị tài chính cần lập dự toán các yêu cầu về vốn của doanh nghiệp. Điều này phụ thuộc vào chi phí, lợi nhuận dự kiến của các hoạt động với chính sách trong tương lai. Dự toán này phải được thực hiện một cách đầy đủ nhằm tăng thêm thu nhập cho doanh nghiệp.
2. Xác định thành phần nguồn vốn
Khi đã thực hiện các ước tính yêu cầu về vốn, thành phần nguồn vốn phải được xác định. Điều này có liên quan đến phân tích nợ ngắn và dài hạn, phụ thuộc vào tỷ lệ vốn của chủ sở hữu và các quỹ bổ sung phải được huy động từ bên ngoài.
3. Lựa chọn nguồn vốn
Nhà quản trị tài chính có thể lựa chọn nguồn vốn để huy động cho doanh nghiệp. Họ cần chọn lọc nguồn vốn có khả năng kiếm tiền lớn nhưng với mức chi phí thấp. Đồng thời cải tạo đòn bẩy để tối đa hóa giá trị cho cổ đông.
4. Đầu tư các quỹ
Nhà quản trị cần quyết định về việc phân bổ ngân sách vào các dự án có lợi nhuận, mang lại doanh thu lớn, đảm bảo an toàn về việc đầu tư có có lợi nhuận thường xuyên.
5. Xử lý thặng dư
Nhà quản trị tài chính cần đưa ra những quyết định về lợi nhuận ròng cho doanh nghiệp, có thể thực hiện theo 2 cách sau:
- Tuyên bố cổ tức: Xác định tỷ lệ cổ tức và các lợi ích khác.
- Lợi nhuận giữ lại: Điều này phụ thuộc vào kế hoạch thay đổi, mở rộng, đa dạng hóa của doanh nghiệp.
6. Quản trị tiền mặt
Nhà quản trị tài chính cần đưa ra những chính sách liên quan đến việc quản lý tiền mặt. Tiền mặt trong doanh nghiệp được phân bổ cho nhiều mục đích khác nhau như tiền điện nước, thanh toán cho chủ nợ, đáp ứng khoản nợ tới hạn, duy trì cổ phiếu, mua nguyên vật liệu,...
>> Tham khảo: Doanh nghiệp có nhiều tiền mặt, tốt hay không?
7. Kiểm soát tài chính
Nhà quản trị tài chính doanh nghiệp cần kiểm soát quỹ tài chính kinh tế, thông qua các kỹ thuật như phân tích tỷ lệ dự báo tài chính, chi phí, kiểm soát lợi nhuận,...
5 Nguyên tắc của quản trị tài chính doanh nghiệp
- Trade-off: Rủi ro càng cao thì lợi nhuận càng cao
- Giá trị thời gian của tiền tệ
- Tác động của thuế
- Áp dụng đòn bẩy tài chính
- Luôn có phương án dự phòng
1. Trade-off: Rủi ro càng cao thì lợi nhuận càng cao
Mỗi quyết định đầu tư hay tài trợ của doanh nghiệp đều có thể ẩn chứa nhiều rủi ro. Chính vì vậy, việc chấp nhận mức độ rủi ro và có quá trình kiểm soát rủi ro hiệu quả nhằm đảm bảo lợi nhuận từ việc đầu tư là một trong những nguyên tắc quan trọng mà bất cứ nhà quản trị tài chính hay chuyên viên nào cũng cần phải nắm rõ.
2. Giá trị thời gian của tiền tệ
Yếu tố về lạm phát tiền tệ cũng cần được xem xét cẩn thận khi doanh nghiệp muốn phân bổ một khoản tiền lớn cho các dự án. Bên cạnh cơ hội về lợi nhuận, doanh nghiệp cũng có thể bị tác động bởi giá trị giảm (hoặc tăng) theo thời gian của tiền tệ.
3. Tác động của thuế
Các chính sách về thuế của Nhà nước sẽ khuyến khích, định hướng sự phát triển những lĩnh vực, ngành nghề mà Nhà nước cho là có lợi cho xã hội, người tiêu dùng hoặc kìm hãm sự phát triển của một số lĩnh vực.
Thuế có thể là đòn bẩy giúp doanh nghiệp hoạt động tốt hơn, nhưng cũng có thể là rào cản khiến doanh nghiệp khó phát triển trên thị trường. Chính vì vậy, trong các hoạt động kinh doanh, nhà đầu tư nên cân nhắc lựa chọn những ngành nghề phù hợp với chính sách của Nhà nước.
4. Áp dụng đòn bẩy tài chính
Nếu doanh nghiệp chỉ sử dụng lượng vốn có giới hạn của chủ sở hữu để đầu tư vào các hoạt động sản xuất kinh doanh thì sẽ hạn chế cơ hội phát triển trên thị trường. Do đó, để tối ưu hóa lợi nhuận, sử dụng vốn vay hay đòn bẩy tài chính là rất cần thiết để thúc đẩy hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, nếu sử dụng không hiệu quả thì đây cũng có thể là gánh nặng cho doanh nghiệp.
5. Luôn có phương án dự phòng
Để mọi hoạt động diễn ra suôn sẻ và trơn tru, doanh nghiệp cần có các phương án dự phòng với các trường hợp khẩn cấp, không lường trước được. Doanh nghiệp cần duy trì các quỹ tiết kiệm dự phòng để lưu trữ các dịch vụ bảo hiểm, giúp phòng ngừa rủi ro và quản lý những tác động mà rủi ro đó mang lại.
Khó khăn, thách thức khi quản trị tài chính doanh nghiệp
- Quản lý thu chi dựa trên ước lượng, dự đoán, cảm tính và thiếu sự phân tích nên không có cái nhìn tổng quan được về nguồn thu, không cắt giảm được chi phí.
- Không thường xuyên theo dõi, kiểm soát công nợ, chính sách nợ chưa rõ ràng nên dễ dẫn đến tình trạng thiếu tiền.
- Không kiểm soát chặt chẽ về vật tư hàng hóa, xuất nhập, tồn kho gây lãng phí vốn.
- Không có một kế hoạch tài chính rõ ràng, không kiểm soát được dòng tiền, kế hoạch thu hồi nợ.
Lưu ý khi quản trị tài chính doanh nghiệp vừa và nhỏ
- Trường hợp doanh nghiệp quy mô nhỏ hoặc Startup, dưới 10 nhân sự thì chủ doanh nghiệp có thể kiêm luôn trách nhiệm quản trị tài chính.
- Với các doanh nghiệp vừa mới thành lập, cần xác định và lập các chính sách kiểm tra sổ sách nội bộ.
- Thực hiện báo cáo dòng tiền hàng tháng cần được cập nhật đúng thời hạn và được theo dõi thường xuyên.
- Lập các báo cáo tài chính hàng tháng để tiện theo dõi hoạt động kinh doanh, kịp thời đưa ra giải pháp để xử lý các vấn đề.
- Mở tài khoản kinh doanh riêng của doanh nghiệp, tốt nhất là đừng lẫn lộn với tài khoản cá nhân của chủ sở hữu, điều này còn giúp minh bạch về dòng tiền trong tổ chức.
- Nhà lãnh đạo, thậm chí là chủ doanh nghiệp có thể xem xét tham gia các khóa học về tài chính, những kiến thức này rất hữu ích trong việc báo cáo tài chính, theo dõi dòng tiền, tránh trường hợp bị truy thu về thuế hoặc lãi ảo.
Yêu cầu cần có để trở thành chuyên viên quản trị tài chính
Học vấn, giáo dục
Mặc dù không bắt buộc, nhưng có bằng cử nhân về tài chính, quản trị kinh doanh hay các lĩnh vực liên quan là nền tảng vững chắc để làm việc trong lĩnh vực quản trị tài chính. Bên cạnh đó, bằng thạc sĩ hoặc học lên cao học cũng là một lợi thế cạnh tranh rất lớn, đặc biệt là cần thiết cho các vị trí cấp cao như trưởng phòng tài chính hay Giám đốc tài chính (CFO).
Kinh nghiệm
Tùy vào cơ cấu tổ chức và lĩnh vực mà nhà tuyển dụng sẽ có những yêu cầu về kinh nghiệm khác nhau. Thông thường, một người cần làm việc ít nhất 5 năm ở vị trí tài chính cấp trung trước khi thăng tiến lên vị trí cao hơn. Tuy nhiên, số năm kinh nghiệm không bằng chất lượng kinh nghiệm, do đó, hãy cố gắng tích lũy kiến thức, va chạm cọ xát nhiều nhất có thể để linh hoạt phản ứng trong tất cả mọi tình huống.
Kỹ năng của nhà quản trị tài chính
Nghề nghiệp trong quản lý tài chính đòi hỏi sự kết hợp của các kỹ năng tài chính và kỹ năng kinh doanh. Việc hiểu các hoạt động kinh doanh là điều cần thiết, nhưng sự thành thạo về kế toán, tài chính và phân tích dữ liệu cũng quan trọng không kém.
Kỹ năng là một yếu tố quan trọng, đặc biệt là đối với những người muốn tiến xa hơn trong lĩnh vực quản trị tài chính. Kỹ năng ra phân tích, kỹ năng ra quyết định hay những kỹ năng về công nghệ như tin học, thành thạo hệ thống quản trị tài chính, nguyên tắc đầu tư,... đều cần thiết để hỗ trợ công việc.
Bên cạnh đó, các kỹ năng mềm cần trang bị như:
- Kỹ năng lập kế hoạch
- Kỹ năng giao tiếp
- Kỹ năng quan sát
- Kỹ năng làm việc nhóm
- Kỹ năng giải quyết vấn đề
- Kỹ năng quản lý thời gian
Một số chương trình bổ trợ kỹ năng Quản trị tài chính
Khóa học tài chính lãnh đạo tại Học viện PACE
Khóa học “Tài chính dành cho Lãnh đạo” tại PACE dành riêng cho những nhà lãnh đạo doanh nghiệp, chương trình được PACE triển khai thành công suốt gần 20 năm qua.
Khóa học tài chính cho lãnh đạo này giúp các “Sếp” lĩnh hội được những kiến thức cốt lõi nhất về tài chính và quản trị tài chính, có cái nhìn tổng quan và sâu sắc về tài chính, biết cách tổ chức công tác quản trị tài chính, phân tích tình hình tài chính, thẩm định dự án đầu tư về mặt tài chính, biết được tiền của doanh nghiệp đi đâu về đâu, cách kiểm soát dòng tiền, hiểu biết về thị trường tài chính - chứng khoán, ngoại tệ, ngoại hối, các vấn đề về lạm phát,...
Với phương pháp “đào tạo mang tính tư vấn”, mục tiêu của chương trình này là giúp người học nghiên cứu tài chính dưới góc độ của một nhà quản lý không chuyên về tài chính kế toán.
Chương trình đọc hiểu báo cáo tài chính
Chương trình khóa học “Đọc hiểu Báo Cáo Tài Chính” do PACE triển khai dành riêng cho những người không chuyên về tài chính kế toán, đó có thể là nhà lãnh đạo, cổ đông, nhà đầu tư,... của doanh nghiệp.
Bởi không ai có thể ra quyết định kinh doanh và đầu tư nếu không hiểu rõ về tình hình tài chính và tình hình kinh doanh của doanh nghiệp, và không ai có thể làm được điều này nếu như không hiểu rõ báo cáo tài chính của doanh nghiệp.
Quản trị tài chính tốt cho phép CFO (Giám đốc tài chính), các nhà lãnh đạo doanh nghiệp,... đưa ra quyết định sáng suốt, hiểu rõ hơn về cách huy động vốn và xây dựng tầm nhìn dài hạn. Đồng thời giúp duy trì hiệu quả của tổ chức, tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu chi phí.
